آفت های جامعه ایران
توهم
بخش دوم: توهم سیاسی...توهم مجازی
این موضوع که توهم چیست و مرز آن با مقولاتی نظیر تخیل یا تصور چیست یکی از مباحثی است که باید به آن به نحو مشخصی توجه شود. توهم جایی ایجاد می شود که فردی برای خود و در ذهن اش بیش از توان ذهنی، جسمی و روحی اش جایگاه و مقامی متصور شود و مرز خیال و واقع و تصور و فهم برای او در هم ریخته باشد. در تعریف " وهم حالتي از تغيير هوشياري است كه در آن فرد موضوعاتي را احساس و ادراك مي‌كند كه واقعيت خارجي ندارند ولي فرد مبتلا به توهم آنها را واقعي مي‌پندارد و بر واقعي بودن آنها اصرار دارد. توهم معمولا به عنوان يك نشانه اساسي در اختلالات رواني محسوب مي‌شود و لازمه بررسي و علت‌يابي و تشخيص‌گذاري مفيد است. " (توهم واقعا چيست روان شناسی (10) / ترجمه: علي پيرا؛ روزنامه شرق؛ 5 دی 1390) که در این جا بیش از همه این هوشیاری اجتماعی متوهمین است که تغییر و نوسان پیدا می کند. از نظر ایشان مرز میان تصورات وهم آلودشان با واقعیت برداشته شده و ایشان در قامتی فراتر از چیزی که باید باشند خود را تصور نموده و مرزی میان آن قائل نمی شوند.
جدای از این تعریف روان شناسانه از توهم آن چه در نوشتارها مورد توجه قرار گرفته وجه اجتماعی و سیاسی این بیماری است که اتفاقاً در میان برخی از سیاسیون و به اصطلاح فعالین با پسوندهای مختلف دامنه وسیعی پیدا کرده است. این بیماری را می توان "توهم سیاسی"دانست، از این رو و نظر به مسائلی که بیش از سه سال در کشور رخ داده و وجوه مختلف و گوناگونی پیدا کرده است، شناسایی این این آفت برای آینده فرهنگی و سیاسی کشور امری نه ضروری که حیاتی است. در این بیش از سه سال، بسیاری افراد به خاطر شرایط استثنایی کشور، بیش از هر چیز به جای تحلیل واقعیات، مبتنی بر خرد و دانش و سنجش، توهم را قرار داده و جای خود را بیش از هر چیز بر مبنای آن تعریف کردند. اگرچه نگارنده کمتر به مصادیق توجه دارد و بیشتر به دنبال طرح موضوع است اما برای نمونه و مشتی از خروار ذکر می نماید که یکی از مهم ترین توهماتی که در این مدت دامن گیر سیاست در ایران بود توهم بی رهبر بودن جنبش های اجتماعی بود و جالب این جاست که افرادی که این تز متوهمانه (و با عرض پوزش احمقانه) را دنبال می کردند در پاسخ به این که سرنوشت جنبش چه می شود و چه راهی را باید دنبال کند جوابی نداشتند. این مقوله، نمونه ای کوچک از توهمی دامن گیر است که اگرچه در سه سال اخیر اوج گرفته ولی دامن اهل سیاست و فرهنگ ایران را بیش از مدت گرفته و رها نمی کند.
نوع دیگر توهمی که باز در این مدت به صورت فزاینده ای دامن گیر جامعه ایرانی و سیاست و فرهنگ در آن شده، آغشته شدن بیش از حد آن به مباحث دنیای مجازی است. دنیایی که افراد بدون مسوولیت، بدون مشروعیت و بدون هیچ گونه ابایی هر چیزی را بر زبان آورده و بر توهمات موجود در جامعه افزوده اند، بدون این که پاسخ گوی حرف ها و نوشته های خود باشند. شبکه های اجتماعی ای نظیر فیس بوک که در دو سال اخیر رشد بی سابقه ای در ایران هم از نظر کاربر و هم از نظر میزان استفاده کرده است، از یک سو با کارکردی ارتباطاتی جامعه ای مجازی از ایرانیان را به وجود آورده است که این جامعه مجازی از مهم ترین زمینه های گسترش آفت "توهم مجازی" است. البته توهم مجازی یکی از مهم ترین آفت ها و نه تنها آفت آن است. در آینده درباره سیاست و مسوولیت و مشروعیت سیاسی بیشتر سخن به میان خواهد آمد.
پست‌ها
